Անցեալ Յունուարին, Հայաստանի չորրորդ նախագահը արտասահման մեկնելէ ետք իր հրաժարականը ներկայացուց: Հիմա արդէն կամաց կամաց յայտնի կը դառնայ այդ հրաժարականին դրդապատճառները:

​

Մութ ամպեր անգամ մը ևս կը կուտակուին Հայաստանի լեռնաշխարհին վրայ:

​

Ռուսաստան գործի անցած է իր երբեմնի հզօրութիւնը վերականգնելու:

​

Ան նախկին Խ. Միութեան հանրապետութիւնները այս կամ այն միջոցներով կը փորձէ իր ազդեցութեան ոլորտէն ներս ներգրաւելու:

​

Հայաստանի իշխանութիւնները սթափեցնելու և Ատրպէյճանի մենատիրական նախագահը սիրաշահելու նպատակով, Արցախի հողատարածքին 75 առ հարիւրը յանձնեց Ատրպէյճանին: Եւ այսպէս մէկ քարով երկու թռչուն որսաց: Սակայն, ինչպէս միշտ, Թուրքիան առիթէն օգտուելով այս առևտուրին մաս կազմեց և ՆԱԹՕի իբրև անդամ հասաւ Ռուսաստանի սահմանները:

​

Պելառուս հաւատարմօրէն կը հետևի Ռուսաստանի հրահանգներուն և ապահով հողամաս մը կը հանդիսանայ Եւրոպայի ՆԱԹՕի անդամ երկրներու և Ռուսաստանի միջև: Վրաստան և Ղազախստան որոշ չափով քիչ թէ շատ կաշկանդուած են եթէ ոչ զսպուած: Ուքրանիա կը մնար ամենամեծ վտանգը ռուսական ռազմավարական ծրագրին:

​

Եւ ահա յանկարծ կը ծագի պատերազմը...

Ռուսաստան` տարիներու ընթացքին տկարացած և տեսնելով թէ Արևմուտքը իրեն այլևս կարևորութիւն չի տար, յուսահատութենէ մղուած, կը ներխուժէ Ուքրանիա արևելքէն, հիւսիսէն և հարաւէն:

​

Ռուսաստանի մեկուսացումը աւելի կը խորանայ սակայն և այլևս շատ ուշ է ետ քաշուելու, պէտք է ամէն գնով յառաջ երթալ:

Անշուշտ մեզմէ շատերը հրճուանքով դիմաւորեցին ռուսական ներխուժումին լուրերը, քանի Ուքրանիա երկար տարիներէ ի վեր Ատրպէյճանի թիկունք կը կանգնի Հայաստանի դէմ տարած հայատեաց քաղաքականութեան և մինչև իսկ 44-օրեայ պատերազմէն ետք, նոյնիքն Ուքրանիոյ նախագահը անձնապէս շնորհաւորեց Իլհամ Ալիեւը:

​

Մինչ ուրիշներ մտավախութիւն յայտնեցին որ Ռուսաստանի դէմ Արևմուտքի կողմէ պատժամիջոցները, բացասական ազդեցութիւն կրնան ունենալ Հայաստանի տնտեսութեան վրայ և մանաւանդ այն Հայաստանցիներուն համար որոնք Ռուսաստան կամ Ուքրանիա հաստատուած, իրենց եկամուտէն բաժին մը կը ղրկեն հայրենիք:

​

Երկու կարծիքներուն առաջ տարած գաղափարներուն դրդապատճառները հասկնալի են: Սակայն Հայաստանի պետականութեան համար այս պատերազմը շատ աւելի լուրջ և վտանգաւոր արդիւնքներ կրնայ յառաջացնել:

​

 Շատ դժուար է երևակայել որ Ռուսաստան ի վերջոյ պիտի յաջողի ամբողջ Ուքրանիան իր տիրապետութեան տակ առնելու: Ան կարելիին չափ երկիրը պիտի յօշոտէ, քար ու քանդ ընէ, Սև Ծովի ելքը բոլորովին պիտի փակէ և գոնէ արևելեան հողամասը իր հսկողութեան տակ առնէ:

​

Յետոյ ի՞նչ: Ինչպէս Պելառուսի նախագահը յայտարարեց, Ռուսաստան-Պելառուս միութենական պետութեան պիտի միանան Ուքրանիան, Ղազախըստանը, Ատրպէյճանը, և ինչու չէ նաև Հայաստանը և ուրիշներ: Ի վերջոյ, ՙՀայաստանը փախչելու տեղ չունի... ինչ է, կը կարծէք, անոնք ինչ-որ մէկին պէ՞տք են:՚

​

Իսկ եթէ Ռուսաստան իր նպատակներուն չհասնի և Արևմուտքի կողմէ օրէ օր ահռելի պատժամիջոցներուն ազդեցութեան տակ ընկրկի ու հեռանա՞յ հարթակէն: Այն ատեն Թուրքիա և Ատրպէյճան, որոնք արդէն բարեկամական դաշինք կնքած են նոյնինքն Շուշիի մէջ, որուն ամբողջ բովանդակութիւնը ուղղուած է Հայաստանի դէմ, յաջորդ օրն իսկ կ'անցնին գործի ու միանգամընդմիշտ կը լուծեն հայկական հարցը: Եւ աշխարհ լռելեայն կը դիտէ ու զանազան կոչերով թիկունք կը կանգնի հայ փախստականներուն...

​

Այստեղ կ'արժէ անդրադառնալ կարգ մը երևոյթներու, ուր թէ' արևելքը և թէ' արևմուտքը մղուած են լոկ իրենց շահերէն և ուրիշ ոչինչ:

​

Ռուսաստան աշխարհին կը յայտարարէ, թէ Ուքրանիան արուեստական երկիր մըն է որ միայն ծնունդ առաւ Խորհրդային Միութեան օրերուն: Հապա Ատրպէյճա՞նը... անոր հետ բարեկամութեան դաշինք կը կնքէ Ուքրանիա յարձակելէ մէկ օր առաջ, յուսալով որ իրեն հաւատարիմ պիտի մնայ:

​

Ռուսաստան աշխարհին կը յայտարարէ թէ Խրիմը ապօրինի ձևով յանձնըւեցաւ Ուքրանիոյ և ատիկա պէտք էր շտկել: Հապա Արցա՞խը... Նախիջևա՞նը...

​

Ռուսաստան ինքզինքին իրաւունք կու տայ որ Ուքրանիա և Վրաստան մտնլու, այդ երկիրներուն մէջի ռուս փոքրամասնութիւնները պահպանելու:

​

Թուրքիա այսօր յիսուն տարի է որ Կիպրոս ներխուժած է, տեղացի թուրք փոքրամասնութիւնը պահպանելու:

Սակայն երբ Հայաստան փորձէ Արցախի հայ ժողովուրդին երաշխիք դառնալ, ան Ատրպէյճանի հողային տարածքներուն ամբողջականութիւնը արհամարհած կ'ըլլայ:

​

Հետևաբար, Ատրպէյճան ի տես աշխարհի աչքին առջեւ անխնայ կը ռմբակոծէ Արցախի խաղաղ բնակչութիւնը, որ կը փափաքի իր ազգային ինքնորոշման իրաւունքները պաշտպանել:

​

Մինչ անդին, երբ Սերպիա նոյնը փորձեց ընել Քոսովոյի բնակչութեան դէմ, ՆԱԹՕ վրայ հասաւ և Սերպիոյ դասը տուաւ: Եւ մինչև այսօր, Եւրոմիութիւնը պայման դրած է Սերպիոյ առջև որ ճանչնայ Քոսովոյի անկախութիւնը, եթէ իսկապէս կը փափաքի միութեան անդամ ըլլալ:

​

Իսկ Ատրպէյճան, մինչև օրս հայ ռազմագերիներ պատանդ վերցուցած է և օրական կը ռմբակոծէ Հայաստանի և Արցախի սահմանային կէտերու վրայ, և ոչ մի խօսք պատժամիջոցներու մասին...

​

Այս ամէնը կը պատահին, երբ Հայաստանի ներքին քաղաքական ոյժերը դեռ չեն համակերպած այն իրողութեան հետ, թէ երկրին մէջ արտահերթ ռամկավարական ընտրութիւններուն շնորհիւ, արդի Հայաստանի հարիւրչորս տարուան պատմութեան մէջ, Ազգային Ժողովէն ներս առաջին անգամ ըլլալով ունինք իսկական ընդդիմութիւն:

​

Ընտրութիւններէ ետք ի յայտ կու գայ մեծամասնութիւն` որ կը դառնայ իշխանութիւն, և փոքրամասնութիւն` որ կը դառնայ ընդդիմութիւն: Երկուքն ալ ունին իրենց իրաւունքները և պարտաւորութիւնները որոնք պէտք է յարգուին: Մէկը միւսին ՙԴաւաճան՚ և ՙԹալանճի՚ գոռալով տեղ մը չենք հասնիր:

​

Հայաստանի առջև կան մեծ մարտահրաւէրներ: Հայաստանի փրկութիւնը կախուած է թէ' իշխանութեան և թէ' ընդդիմութեան խոհեմութեան վրայ: Մեծ որոշումներ կան կայանալիք: Արցախ` իբրև փրկութեան միջոց, ռուսերէնը պաշտօնապէս ընդունեց Արցախի երկրորդ պետական լեզուն, այն յոյսով որ Ռուսաստան առ ի երախտագիտութիւն յաւիտեանս հաստատուի Արցախի մէջ: Հայաստանի համար աւելի բարդ են հարցերը:

​

Ուքրանիայի պատերազմը ծագելէն ի վեր, Հայաստան ըստ երևոյթին, չէզոք դիրք մը կը փորձէ որդեգրել: Սակայն տեղ մը պիտի գայ, երբ կա՛մ արևելք պէտք է նայի Ռուսաստանի միութենական պետութեան ծրագիրներուն միանալու, եւ կա՛մ ալ արևմուտք պէտք է նայի, ուր Հայաստանին կը քաջալերեն որ Թուրքիոյ հետ իբր թէ ՙառանց նախապայմաններու՚ յարաբերութիւնները կանոնաւորէ: Ի վերջոյ ասիկա թէ՛ անկախութիւնը և թէ՛ պետականութիւնը պահելու կամ կորսնցնելու, լինելու կամ չլինելու երկընտրանքի առջև է:

​

Աշխարհի մէջ միջազգային ոյժերը կը վերադասաւորեն իրենց օրէնքները: Հայաստանի քաղաքական ուժերուն առջև շատ ժամանակ չկայ որ լրջօրէն մօտենան այս մարտահրաւէրներուն և որոշեն թէ ո՞ւր է փրկութեան ճանապարհը: